‘War is a Racket’, revisited
War is a racket. Dat concludeerde een Amerikaanse soldaat - Smedly Butler - al in 1933. Een racket is een immorele en oneerlijke manier voor maffia of industrieën om grote hoeveelheden geld te verdienen ten kosten van het publiek. Na decennia lang oorlog realiseerde Butler dat hij al die tijd niet streed voor zijn medemens, maar voor groot kapitalisten. En zijn boek - War is a Racket - is wat mij betreft nog altijd relevant.
Er wordt wel eens gezegd dat er in oorlog enkel verliezers zijn, maar dat is niet zo. Er zijn wel degelijk top functionarissen en aandeelhouders van mega corporaties die grote hoeveelheden geld verdienen aan de oorlog in Oekraïne en het geweld in Gaza. En niemand kan ontkennen dat de CEOs van multinationals meer invloed hebben over onze politici dan jij en ik. Net zoals inmiddels niemand meer kan ontkennen dat het buitenland beleid van Rutte de afgelopen jaren sterker werd beïnvloed door zijn eigen carrière ambities, dan door de belangen van Nederland, of de wereld als geheel.
De verliezers van elke oorlog zijn de jonge mannen die sneuvelen aan beide kanten van het conflict. Uit de arme gezinnen. Want de zoons en dochters van CEOs gaan niet naar het front. De verliezers zijn de mensen waarvan het huis, de boerderij en de school wordt plat gebombardeerd; de kinderen die sterven door honger; de gewonden die belanden in een ziekenhuis zonder elektriciteit of stromend water. De gewone mensen. Want de CEOs kunnen vluchten, met hun geld of bitcoins veilig op een rekening in de Cayman eilanden. De verliezers zijn de burgers van landen waar het eten onbetaalbaar wordt en de zorg ontoegankelijk, maar waar wel miljarden kan worden overgemaakt om bommen te kopen van diezelfde CEOs.
Ik heb geen geschiedenis gestudeerd maar ik denk dat het al heel lang zo is. De heer en zijn ridders wilde rijkdom of roem behalen in een ver land, en het gewone volk sneuvelde in grote aantallen op het slagveld. Maar dat het in de Middeleeuwen zo ging kan ik me dan nog voorstellen - de mensen hadden in die tijd geen keus, heb ik altijd geleerd. Maar gegeven de hel die oorlog met zich meebrengt zou je denken dat de wereldwijze burgers van nu er toch niet mee instemmen - tenzij hun eigen land direct wordt aangevallen. En toch kenmerken onze moderne, Westerse democratieën zich met ongekende oorlogen in verre landen, zonder dat wij er duidelijk belang bij hebben.
Dat kan alleen als het volk eerst wordt overtuigd om oorlog te voeren doormiddel van propaganda - een bizarre samenwerking van politiek, “experts” op gebied van veiligheid en de commerciële media, waarin een eenzijdig verhaal en vaak zelfs regelrechte leugens worden verteld. We hoeven niet ver terug te kijken naar de zogenaamde massavernietigingswapens in Irak, of de stelling dat Putin het hele Europese continent wil veroveren - iets waar geen enkel stukje onderbouwing voor te vinden is. Dit proces is wat Noam Chomsky "manufacturing consent" noemde. In dit proces moet al het kritische tegengeluid de mond worden gesnoerd. Het gaat ook gepaard met de insteek: je bent het óf op alle punten met ons eens, óf je bent een landverrader in dienst van de tegenpartij. Zo werkt oorlog ook altijd in het voordeel van de zittende macht. En hier worden de vrijheid van meningsuiting en de sociale cohesie ook slachtoffer van het oorlogsapparaat.
Per definitie is daarom deze vorm van oorlogvoering onverenigbaar met de waarden die voor mij belangrijk zijn. Het vraagt censuur, polarisatie en het kapotmaken van elk tegengeluid. We zagen dat vanaf dag één van de oorlog in Oekraïne. Het maakt onze maatschappij kapot en vergroot de economische ongelijkheid. Het vraagt ons om de andere als vijand te zien, in plaats van medemens. Het is het einde van de dialoog.
Om ons heen wordt een oorlogsapparaat opgetuigd. De eerste politieke censuur - het blokkeren van Russische media - werd in de EU een feit zonder enige ophef. De oorlogseconomie waar men om roept dreigt de belangen van burgers ondergeschikt te maken aan die van de wapenindustrie. Het dreigt bescherming van natuur en leefwereld ondergeschikt te maken aan het vernietigen van de vijand. Het dreigt de democratie ondergeschikt te maken aan de overwinning. Een kleine elite profiteert enorm, de rest van ons zullen verliezen.
Ik vrees dat dit de grootste bedreiging zal zijn voor alles was mij dierbaar is. De insteek die ze gaan gebruiken om onze rechten af te pakken en onze democratie kapot te maken. Een ieder die zich uit wil spreken tegen de macht van het groot kapitaal en zijn zieke invloeden op de maatschappij, zal zich tot deze observaties moeten verhouden. Ik zelf kan niet anders dan concluderen dat we ons moeten verzetten tegen eindeloze wapenhandel en oorlog als middel om internationale conflicten op te lossen.